Historisch vooronderzoek
Friesland
Duitse luchtverdediging en Fliegerhorst Leeuwarden
Tussen 1940 en 1945 speelde Friesland een opvallende rol in de luchtstrijd van de Tweede Wereldoorlog. Hoewel er geen grootschalige gevechten op de grond plaatsvonden, was het Friese luchtruim het toneel van intense luchtactiviteiten. Friesland lag namelijk op een cruciale aanvliegroute voor geallieerde bommenwerpers die op weg waren naar strategische doelen in Duitsland, zoals fabrieken, spoorwegknooppunten en militaire installaties.
Om deze dreiging het hoofd te bieden, bouwden de Duitsers een uitgebreid netwerk van luchtafweergeschut. Dit systeem strekte zich uit van de Waddeneilanden tot aan Friese kustplaatsen zoals Harlingen. Het zwaartepunt van de Duitse luchtverdediging in Noord-Nederland bevond zich op de militaire vliegbasis bij Leeuwarden. Hier waren ongeveer veertig nachtjagers gestationeerd – snelle jachtvliegtuigen die speciaal waren uitgerust om in het donker vijandelijke toestellen te onderscheppen.
De nachtjagers maakten gebruik van een geavanceerd radarsysteem waarmee geallieerde bommenwerpers vroegtijdig werden opgespoord. Zodra de vliegtuigen in het Friese luchtruim kwamen, werden ze gevolgd, onderschept en vaak onder vuur genomen. De gevolgen waren aanzienlijk: tijdens de oorlog werden bijna 400 geallieerde vliegtuigen boven Friesland en de directe omgeving neergeschoten. Deze luchtstrijd heeft diepe sporen nagelaten in het Friese landschap én in het collectieve geheugen van de regio.
Operation Amherst in Friesland (april 1945)
Operation Amherst vond plaats in april 1945 en was een geallieerde luchtlandingsoperatie bedoeld om de bevrijding van Noord-Nederland te versnellen. Franse parachutisten van de SAS werden in de nacht van 7 op 8 april boven Drenthe, Groningen en ook delen van Friesland gedropt.
In Friesland landden enkele eenheden door navigatiefouten of harde wind per ongeluk, terwijl hun oorspronkelijke doel elders lag. Ondanks dit voerden de parachutisten ook daar sabotageacties uit, verzamelden ze informatie en hielpen ze het verzet. Ze brachten verwarring onder de Duitse troepen, wat hielp bij de opmars van de Canadese bevrijders.
